Spiral, Rahim içi araç

Spiral rahim içine yerleştirilerek hamile kalınmasına engel olan, farklı çeşitler ve boylarda olan küçük bir alettir.

Doğum kontrol yöntemi seçeneklerine bakacak olursak:

• Doğum kontrol hapları
• Spiral; bakırlı ve hormonlu spiraller
• Kondom; erkek ve kadın kondomları
• İmplantlar
• Vazektomi
• Tüp ligasyonu
• Geri çekme yöntemi
• Takvim yöntemi

Tüp ligasyonu ve vazektomi gibi kalıcı yöntem istenmiyorsa tercih doğum kontrol hapı ya da spiral olması daha sağlıklı ve güvenlidir.

Klasik spiral T şeklinde olup, rahim içinde duracak şekilde tasarlanmış aletlerdir. Spiraller spermlerin yumurtaya ulaşmasını engelleyerek ve rahim iç dokusunda yani endometriumda oluşturdukları değişiklikten dolayı embriyonun yerleşmesine engel olarak gebeliği önlerler.

Spiral gebelik isteği olduğunda çıkarılınca ilk adet dönemi ile birlikte koruyuculuk ortadan kalkar.

Spiral tipleri nelerdir?

İki çeşit spiral grubu vardır:

• Bakırlı spiraller
• Hormonlu spiraller

Şu an kullanılmayan sadece plastik aksamı olan S şeklinde spiraller de mevcuttu. Ancak koruyuculuğu bakırlı ve hormonlu spirallere göre daha az olduğu için artık kullanılmıyor.

Bakırlı spiral

Hormonlu spiral

Bakırlı spiralde son yıllarda rahim içinde tepe noktasına (fundus) sabitlenen gynefix spirali de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır.

Gynefix

Hormonlu spiraller gebelikten koruma yanında adet problemlerde de kullanılır. Ağrılı, uzun süreli ve çok ağrılı adet geçirenlerde hem kanama miktar ve süresini hem de adet sancısını azaltır ya da tamamen yok eder. Endometriozis ve PCOS şikayetlerinde azalma sağlar.

Spiral nasıl takılır?

Spiral rahim içine muayenehane şartlarında anestezi olmaksızın ya da lokal veya çok nadiren genel anestezi ile takılabilir. Takılma işlemi sırasında biraz ağrı olabilir ancak çok fazla rahatsızlık veren bir ağrı değildir.

Spiral takmak için vajinal muayene pozisyonunda spekulum takıldıktan sonra rahim ağzı tutulur. Spiral ince bir içinde rahim iç kısmına iletildikten sonra spiral içeride bırakılarak tüp çıkarılır. Spiral ipi rahatsızlık vermeyecek şekilde kesilerek kısaltılır.

İşlem sonrasında adet sancısı kadar veya biraz fazla ağrı ile birlikte az miktarda kanama görülebilir. Fazla rahatsızlık olursa ağrı kesici kullanılabilir.

Spiral adet döneminin herhangi bir periyodunda takılabilir. Adet kanaması döneminde takılması biraz daha rahat olabilir ve gebelik olmadığından emin olduğumuz bir dönem olduğu için tercih edilebilir.

Spiralin kimlere uygulanmaz?

Çoğu sağlıklı kadın spiral kullanabilir. Özellikle cinsel yolla bulaşan hastalık riski olan tek eşli kadınlarda iyi bir yöntemdir. Spiral takılamayacak kimseler:

• Cinsel yolla bulaşan hastalığı olmak
• Yakın zamanda pelvik enfeksiyon geçirmek
• Rahim ağzı ve rahim kanseri
• Sebebi belli olmayan vajinal kanama
• Bakırlı spiral için fazla ve uzun adet kanaması
• Bakır alerjisi
• Wilson hastalığı (vücutta fazla bakır bulunması)
• Hormonal spiral için meme kanseri ve karaciğer hastalığı olması
• Spiral takmaya engel rahim içi polip, miyom gibi kitle ya da rahim içi şekil bozukluğu

Spiral ne kadar etkilidir?

Hem hormonlu hem de bakırlı spiral % 98-99 oranında gebeliği önler. Spiral usulüne uygun takılıp kontrol muayenesinde yerleşimi ile ilgili sorun yoksa koruma oranı değişmez. Hormonlu spiral 5 yıl boyunca, bakırlı spiraller daha uzun süre korumaya devam eder.

Rahim içinde fundus (tepe noktasına) sabitlenen bakırlı spiral de (gynefix) koruma oranı % 99’dan bile fazladır.

Spiral takıldıktan sonra ilk adet sonrası ve yılda bir kontrolleri yapılınca artık gebeliği düşünmenize gerek yoktur.

Spiralin faydaları nelerdir?

Spirallerin en önemli faydası gebelikten korumasıdır. Bunun dışındaki faydalarını sıralarsak:

• Uzun süreli kullanım.
• Tak ve unut. Rahim içine yerleştirildikten sonra sizin ve eşinizin gebelik endişesi olmadan cinsel yaşamınız olabilir.
• Maliyet uzun süreli etkiden dolayı çok daha az olur.
• Doğum kontrol hapları gibi unutulma sorunu yoktur.
• Süt verme döneminde güvenlidir.

Spiralin yan etkileri nelerdir?

Hormonlu ve bakırlı spirallerin yan etkileri farklıdır. Başlangıçta kramp lekelenme gibi sorunlar her iki spiralde de gözlenir fakat birkaç ay içinde spiralin çoğu yan etkileri ortadan kalkar. Nadiren bazı şikayetler kalıcı olabilir.

Hormonlu spiral yan etkileri

Hormonlu spiralin yan etkileri başlangıçta az da olsa birkaç ay içinde adet ile ilgili sorunların çoğu ortadan kalkar. Yan etkilere bakacak olursak:

• Ağrı ve kramp (takıldıktan sonraki erken dönem)
• Lekelenme ( 3-5 ay kadar sürebilir)
• Düzensiz kanamalar
• Karın ve memelerde hassasiyet (3-5 ay kadar sürebilir)
• Adet kanamasının çok çok azalması (aslında istediğimiz bir sonuç ama az da olsa adet görememek bazı kadınlarda rahatsızlık yaratabilir.
• Yerinden kayma ve düşme (koruyuculuk azalır veya kaybolur)

İlk başlangıçtaki ağrı ve kramp için ağrı kesiciler kullanılabilir. Adet düzeninin değişmesi veya görememek gebe olduğu hissine neden olmakta. Bunun en kolay ve hızlı çözümü gebe olduğu düşünülüyorsa idarada gebelik testi yapmaktır.

Bakırlı spiral yan etkileri

Bakırlı spiralde hiç hormon bulunmadığı için hormon kullanımı ile ilgili korkular olmaz. Bakırlı spiralde en sık görülen yan etki adet dönemlerinde ağrı ve kanamada artmadır. Yan etkiler:

• Menometroraji (süre ve miktar olarak fazla kanama)
• Dismenore (adet döneminde ağrı)
• Lekelenme ( adet dönemi boyunca)
• Takma sırasında ağrı ve kramp
• Yerinden kayma ve düşme (koruyuculuk azalır veya kaybolur)

Bakırlı spiral olan Gynefix kullanıldığında menometroraji ve dismenore görülme sıklığı çok çok azdır.

Spiral kontrol sıklığı

Hormonlu ve bakırlı spiral rahim içine yerleştirildikten sonra en önemli sorun yerinde olmamasıdır. Eğer herhangi özel bir durum yoksa spiral takıldıktan sonra ilk adet sonrası ultrason ve pelvik muayene ile kontrol edilir. Ultrason ile rahim boşluğu içindeki durumu, pelvik muayene ile de spiral ipinin durumu ve spiralin rahim ağzına doğru kayıp kaymadığı tespit edilir.

İlk muayenede sorun yoksa herhangi bir şikayet olmadığı sürece yılda bir spiral kontrolü yapılmalıdır.

Spiral nasıl çıkarılır?

Hormonlu ve bakırlı spiral muayenehane şartlarında çıkarılabilir. Normal muayene gibi spekulum takıldıktan sonra rahim ağzında görülen spiral ipi hafifçe çekilerek çıkarılır. Bu esnada genelde çok az ağrı olur.

Eğer çekilme sırasında spiral ipi koparsa ya da öncesinde ip görülemezse anestezi altında küretaj yapılarak çıkarılması gerekir. Çok nadiren küretaj ile çıkmadığı durumlarda histeroskopi yardımı ile çıkarılır.

Spiral çıkarıldıktan sonra lekelenme tarzı kanama normaldir. İlk adet ile birlikte rahim içi normal haline geri döner.

Spiral kayması nedir?

Spiral takıldıktan sonra her zaman rahim içinde istediğimiz pozisyonda kalmayabilir. Serviks normal şartlarda dar olduğu için spiralin içeride kalmasını sağlar. Spiral kaymasının daha fazla olduğu durumlara bakacak olursak:

• Doğum yapmamış olmak
• 20 yaşından küçük olmak
• Doğumdan hemen sonra ya da 2 trimester sonrası takmak
• Rahim içinde şekil bozukluğu yapan miyom varlığı (submüköz miyom)
• Rahimde şekil ve yapısal bozukluk olması

Spiral zararları nelerdir?

Spiralin zararları çok nadir olup kolayca çözüme ulaştırılabilecek sorunlardır:

• Pelvik Enfeksiyon: Spiral takıldıktan sonra ilk yirmi gün içinde çok nadir olarak görülebilir.  Takılmadan önce enfeksiyon olup olmadığı kontrol edilirse risk daha da azalır. Enfeksiyn geliştiğinde kasıkta ağrı ve hassasiyet, ateş ve kötü kokulu akıntı olur.
• Kandida (mantar): Çok az oranda kandida enfeksiyonunda artış olabilir. Tedavi ile kolaylıkla sorun çözülür.
• Reddetme: Yine çok nadir olarak rahim spirali kabul etmeyebilir. Ağrı ve spiralin yerinden kayması olabilir.
• Rahime Zarar Verme: Takılma sırasında rahimde hasar oluşabilir.
• Dış Gebelik: Dış gebelik oranı artmış görünse bile (çünkü normal gebelik % 99 oranında azaldığı için) kesinlikle dış gebelik oluşmasına neden olmaz.

Spiralin fiyatları nelerdir?

Kliniğimizde hormonlu ve bakırlı spiralin her ikisi de takılmaktadır. Spiral takma fiyatı spiral cinsine (klasik bakırlı, gynefix, hormonlu) ve anestezi şekline (lokal, genel) göre değişmekte. En uygun klasik bakırlı en pahalı gynefix takılması.

Spiral fiyatı doğum kontrol hapı ve diğer yöntemlerle karşılaştırıldığında en az 5 yıllık bir süre için olduğundan oldukça uygun görünmektedir.

Spiral ile ilgili sıkça sorulan sorular

Spiral acil koruma yöntemi olarak kullanılabilir mi?

Evet kullanılabilir. Hormonlu spiral ilk 5 gün içinde takılırsa %99 oranında etkilidir.

Spiral cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da (STD) korur mu?

Maalesef korumaz. STD için en iyi koruma yolu kondomdur.

Spiral takıldıktan sonra ne zaman korunmasız ilişki olabilir?

Spiral takıldıktan sonra ilişki için herhangi bir bekleme süresi yoktur.

Spiral kilo aldırır mı?

Spiral kesinlikle kilo aldırmaz. Hormonlu spiral de ilk birkaç ayda çok az ödem görülebilir. Bu sorun kısa sürede ortadan kalkar.

Spiral saç kaybı ve bulantı yapar mı?

Hayır yapmaz.

Spiral de hormon var mı?

Bakırlı spirallerde kesinlikle hormon yok. Hormonlu spiralde ise çok çok az ve sadece rahim içinde etkili. Sistemik dolaşıma geçen hormon miktarı çok az.

Spiral ilişki sonrası kanama yapar mı?

Hayır yapmaz.

Spiral sonrası hamile kalınabilir mi?

%1 bir oranında rahim içi normal gebelik görülebilir. Dış gebelik oranında herhangi bir değişiklik yapmaz.

Spiral ile adet kanamaları artar mı?

Klasik bakırlı spiral ile kanam gün ve miktarında bazı kadınlarda artma olabilir. Gynefix takılınca adet kanama miktar ve süresi genellikle değişmez. Hormonlu spiral ile hem kanama süresi hem de miktarı çok azalır.

Spiral ne zaman çıkarılır?

Ne zaman istenirse spiral çıkarılabilir. Spiral çıkarırken adet döneminde olmaya gerek yok. Hormonlu spiral 5 yıl dolunca çıkarılması gerekir. Bakırlı spiraller kontrollerini düzenli yaptırmak şartı ile daha uzun süre kullanılabilir.

Spiral çıkarılınca ne zaman hamile kalınır?

Spiral çıkarılınca ilk adet döneminden itibaren hamile kalınabilir.

Spiral nerede çıkarılır?

Herhangi bir sorun yoksa spiral muayenehane şartlarında çıkarılabilir. İpi kaçmış ya da rahim duvarına saplanmış spiraller normal yollarla çıkmıyorsa küretaj ya da histeroskopi yardımı ile hastane şartlarında çıkarılır.

Acil korunma yöntemi olarak spiral kullanılabilir mi?

İlk 5 gün içinde hem hormonlu hem de bakırlı spiral azil korunma için oldukça etkilidir.

Doğumdan sonra ne zaman spiral takılabilir?

Genellikle 4 hafta yeterli olmakla birlikte 6. haftadan itibaren takılabilir.

Düşük sonrası spiral takılabilir mi?

Evet sonrasında beklemeden takılabilir.