Vajinal Kuruluk Nedenleri, Belirtileri ve Tedavisi

Vajinal kuruluk, kadınların yaşamlarının belirli dönemlerinde karşılaştığı vajen yüzeyinin yeterli kayganlığa sahip olmaması durumudur. Vajinal kuruluk, özellikle cinsel ilişki sırasında ağrı ve rahatsızlık hissiyle kendini gösterir. Vajina cinsel ilişkinin yanı sıra bebeğin rahim ağzından vücut dışına çıkmasına aracılık etmesi ve adet kanının dışarı atılması gibi önemli işlevlere sahip bir organdır. Sağlıklı bir vajina bartholin, skene bezleri ve vajen mukozasından salgılanan sıvı sayesinde nemli ve kaygan kalır. Bu salgı bezlerinin yeterli çalışmaması veya salgılamanın azalması durumunda vajinal kuruluk ortaya çıkar.

Vajinal Islaklığın Fonksiyonu Nedir?

Vajinal kuruluk vajinanın doğal nem dengesinin bozulması sonucu yeterli ıslaklığa sahip olmaması durumudur. Vajina girişinde bulunan bartholin ve skene bezleri ile vajinal mukozadaki özel salgı bezleri şeffaf, kaygan ve kokusuz bir sıvı salgılayarak vajinanın nemli kalmasını sağlar. Normalde vajina ön duvarı arka duvarı ile temas halindedir. Bu sıvı cinsel ilişki sırasında sürtünmeyi önlemenin yanı sıra günlük aktiviteler sırasında vajinal ön ve arka duvarının birbirine sürtünmesi ile tahriş olmasını da engeller. Salgı bezlerinin çeşitli nedenlerle yeterli sıvı üretememesi durumunda vajinal kuruluk ortaya çıkar. Bu durum özellikle menopoz dönemindeki kadınlarda sık görülmekle birlikte üreme çağındaki kadınları da etkileyebilir.

Vajinal Kuruluğun Nedenleri

Vajinal kuruluğun birçok farklı nedeni olabilir. Bu nedenler hormonal, psikolojik, çevresel veya yaşam tarzı kaynaklı olabilir. Vajinal kuruluğun en yaygın nedenleri:

Hormonal Değişiklikler

Menopoz: Menopoz döneminde östrojen ve progesteron hormonlarının seviyelerinde belirgin bir düşüş olur. Östrojen hormonu vajinal dokuların sağlıklı ve nemli kalmasında kritik bir rol oynar. Hormon seviyelerinin azalması vajinal salgı bezlerinin yeterli uyarılamamasına ve vajinal kuruluğa neden olur.

Doğum sonrası ve emzirme dönemi: Doğum sonrasında ve emzirme döneminde östrojen seviyelerindeki dalgalanmalar vajinal kuruluğa yol açabilir. Emzirme sırasında prolaktin hormonunun yükselmesi östrojen seviyelerini baskılayarak vajinal kuruluğa neden olabilir.

Cerrahi müdahaleler: Rahim ve yumurtalıkların cerrahi olarak alınması hormon üretimini yok ederek vajinal kuruluğa neden olabilir.

İlaçlar

Antidepresanlar ve tansiyon ilaçları: Bazı ilaçlar vücudun hormonal dengesini etkileyerek vajinal kuruluğa neden olabilir. Özellikle antidepresanlar ve tansiyon ilaçları beyin üzerinden etki yaparak östrojen ve progestron salgılanmasında değişiklik yaparak bu yan etkiyi oluşturur.

Kemoterapi ve radyoterapi: Kanser tedavilerinde kullanılan kemoterapi ve radyoterapi direk yumurtalıkları etkileyerek hormon üretimini olumsuz etkileyerek vajinal kuruluğa yol açabilir.

Doğum kontrol hapları: Doğum kontrol haplarının içerdiği hormonlar vücuttaki hormonal dengeyi değiştirerek vajinal kuruluğa neden olabilir.

Psikolojik Faktörler

Stres ve anksiyete: Stres ve anksiyete vücudun genel hormonal dengesini bozarak vajinal kuruluğa neden olabilir.

Cinsel isteksizlik: Depresyon, partnerle yaşanan iletişim problemleri veya güvensizlik gibi faktörler cinsel isteksizliğe ve dolaylı olarak vajinal kuruluğa yol açabilir.

Diğer Nedenler

Kronik hastalıklar: Diyabet, Sjögren sendromu gibi bağışıklık sistemini etkileyen hastalıklar salgı bezlerinin fonksiyonlarını bozarak vajinal kuruluğa neden olabilir.

Kimyasal tahriş ediciler: Parfümlü sabunlar, deterjanlar, vajinal spreyler ve diğer kimyasal ürünler vajinal dokuları tahriş ederek vajinal kuruluğa yol açabilir.

Yetersiz Cinsel Uyarı: Ön sevişmenin kısa sürmesi veya yetersiz olması vajinal salgı bezlerinin yeterli uyarılamamasına neden olarak vajinal kuruluğa yol açabilir.

Vajinal Kuruluğun Belirtileri

Vajinal kuruluk bir dizi rahatsız edici bulgularla kendini gösterir. Bu şikâyetler kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.  Şikâyetler artınca cinsel ilişkiden kaçınma, isteksizlik eşinden uzaklaşma gibi ciddi sorunlara yol açar.

İşte vajinal kuruluğun en yaygın belirtileri

Kaşıntı ve yanma: Vajinal bölgede kaşıntı ve yanma hissi kuruluğun en sık görülen belirtilerindendir.

Cinsel ilişki sırasında ağrı (Disparoni): Vajinal kayganlığın yetersiz olması cinsel ilişki sırasında sürtünmeye bağlı ağrıya neden olur. Bu durum cinsel isteksizliği daha da artırır. Kısır döngü devam ettikçe şikayet daha çok artar.

İdrar yaparken yanma: Vajinal kuruluk idrar yaparken yanma ve batma hissine neden olabilir.

Vajinal kızarıklık ve şişlik: Vajinal kuruluğa bağlı olarak vajinal dokularda kızarıklık ve şişlik görülebilir.

Cinsel isteksizlik: Vajinal kuruluk cinsel ilişkiden kaçınmaya ve partnerle olan ilişkilerin zedelenmesine neden olabilir.

Bu belirtiler vajinal kuruluğun yanı sıra vajinal enfeksiyonlar veya idrar yolu enfeksiyonları gibi diğer sağlık sorunlarının da habercisi olabilir. Bu nedenle, belirtilerin devam etmesi durumunda bir sağlık uzmanına başvurmak önemlidir.

Vajinal Kuruluk Tedavi Yöntemleri

Diğer bütün hastalıklarda olduğu gibi vajinal kuruluğun tedavisi öncelikle altta yatan nedene bağlı olarak değişir. Tedavi planlaması yapılırken öncelikle kuruluğun nedeni belirlenmeli ve bu nedene göre tedavi planlanmalıdır. Eğer neden ortadan kaldırılamıyorsa semptoma yönelik tedavi planlanır. İşte vajinal kuruluk için kullanılan başlıca tedavi yöntemleri:

Hormonal Tedaviler

Vajinal östrojen kremleri: Menopoz veya hormonal düzensizliklere bağlı vajinal kurulukta östrojen içeren kremler doğrudan vajinal bölgeye uygulanır. Lokal uygulanan kremlerin sistemik yayılımı çok az olduğu için yan etkileri de az olacaktır. Bu kremler vajinal dokuların nemlenmesini sağlar ve kuruluk semptomlarını hafifletir.

Östrojen tabletleri: Yeterli araştırma yapıldıktan sonra yan etkileri faydalarına göre çok az olduğu tespit edilince ağız yoluyla alınan östrojen tabletleri hormonal dengeyi sağlayarak vajinal kuruluğu azaltır.

Nemlendirici ve Kayganlaştırıcılar

Vajinal lubrikantlar: Su bazlı ve vajinal pH’a uygun kayganlaştırıcı jeller cinsel ilişki öncesinde vajinal bölgeye uygulanarak ilişki süresince yeterli ıslaklığı sağlarlar. Bu ürünler eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilir.

Nemlendiriciler: Hyaluronik asit içeren vajinal nemlendiriciler vajinal dokuların uzun süreli nemli kalmasını sağlar.

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Bol su tüketimi: Vücudun genel nem dengesini sağlamak için yeterli miktarda su içilmesi önerilir. Yeteri miktarda su kişiden kişiye göre değişir. Gün içinde idrar rengimiz beyaz olduğu sürece yeterli su tüketimi oluyor demektir. Eğer idrar rengi sarı ise su tüketimini arttırmamız gerekir.

Sigara ve alkol tüketiminin azaltılması: Sigara ve alkol vücudun hormonal dengesini olumsuz etkileyerek vajinal kuruluğa neden olabilir. Bu alışkanlıkların azaltılması, semptomları hafifletebilir.

Stres yönetimi: Yoga, meditasyon veya derin nefes egzersizleri gibi rahatlama teknikleri stres ve anksiyeteyi azaltarak vajinal kuruluğu hafifletebilir.

İleri Tedavi Yöntemleri

P.R.P. tedavisi: Kişinin kendi kanından elde edilen platelet zengin plazma, vajinal dokulara enjekte edilerek hücre yenilenmesini teşvik eder. Bu yöntem vajinal dokuların daha genç ve nemli kalmasını sağlar.

Lazer tedavisi: Lazerle vajinal yenileme (vajinal rejuvenasyon) tedavisi vajinal dokuların kolajen üretimini artırarak nemliliği sağlar.

Hyaluronik asit enjeksiyonları: Vajinal dokulara hyaluronik asit enjekte edilerek nem tutma kapasitesi artırılır.

Bu tedavi yöntemleri kalıcı yöntemler olmayıp periyotları kişiden kişiye farklılık gösterdiği için belirli aralıklarla tekrarlamak gerekir.

Vajinal Kuruluktan Korunma Yöntemleri

Vajinal kuruluğu önlemek veya semptomları hafifletmek için bazı önlemler alınabilir:

Kimyasal tahriş edicilerden kaçınma: Parfümlü sabunlar, deterjanlar ve vajinal spreyler gibi kimyasal ürünler yerine pH dengeli ve doğal ürünler tercih edilmelidir.

Nefes alabilen giysiler: Pamuklu iç çamaşırları ve nefes alabilen giysiler vajinal bölgenin hava almasını sağlayarak nem birikimini önler.

Düzenli cinsel aktivite: Düzenli cinsel aktivite vajinal salgı bezlerinin uyarılmasını sağlayarak doğal kayganlığın korunmasına yardımcı olur.

Dengeli Beslenme: Omega-3 yağ asitleri ve antioksidanlardan zengin bir beslenme vücudun genel sağlığını ve hormonal dengesini destekler.

Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?

Vajinal kuruluk semptomları hafif olsa bile aşağıdaki durumlarda bir sağlık uzmanına başvurmak önemlidir:

• Semptomların bir haftadan uzun sürmesi,
• Cinsel ilişki sırasında şiddetli ağrı,
• İdrar yaparken yanma veya batma hissi,
• Vajinal akıntıda renk veya koku değişikliği,
• Vajinal bölgede kızarıklık, şişlik veya kanama.

Bu belirtiler vajinal enfeksiyonlar veya diğer ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir. Doğru teşhis ve tedavi için bir jinekolog ile görüşmek önemlidir.

Sonuç

Vajinal kuruluk, kadınların yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen yaygın bir sorundur. Hormonal değişiklikler, ilaçlar, psikolojik faktörler ve çevresel etkenler bu duruma neden olabilir. Belirtiler arasında kaşıntı, yanma, cinsel ilişki sırasında ağrı ve idrar yaparken rahatsızlık hissi bulunur. Tedavi altta yatan nedene göre değişir ve hormonal tedaviler, nemlendiriciler, yaşam tarzı değişiklikleri ve ileri tedavi yöntemlerini içerebilir. Vajinal kuruluktan korunmak için kimyasal tahriş edicilerden kaçınmak, nefes alabilen giysiler giymek ve düzenli cinsel aktiviteyi sürdürmek önemlidir. Semptomların devam etmesi durumunda bir sağlık uzmanına başvurmak, doğru teşhis ve tedavi için kritik öneme sahiptir.

Vajinal sağlık genel sağlığın ayrılmaz ve önemli bir parçasıdır. Bu nedenle vajinal kuruluk semptomlarını görmezden gelmek yerine, erken müdahale ve uygun tedavi ile yaşam kalitesini artırmak mümkündür.

Vajinal Kuruluk ile İlgili Sık Sorulan Sorular

Vajinal kuruluk bitkisel olarak tedavi edilebilir mi?

Vajinal kuruluğun tedavisinde bitkisel yağ olarak Hindistan cevizi yağı ve  kayganlaştırıcı jeller  kullanılabilir. Burada önemli olan vajinanın pH’ına (Vajen pH’ı 4,5-5,5 arası) uygun jeller (tercihen su bazlı olanlar) tercih edilmelidir.

Vajinal kayganlaşma (ıslanma, sulanma) nasıl olur?

“Vajinal kayganlaşma” (ıslanma, sulanma) tıp dilinde “vajinal lubrikasyon” olarak adlandırılır. Yağ ve ter bezleri vajina içerisinde bulunmaz. Vajinada kayganlaşma vajina mukozasından sızan sıvılar, rahim ağzı bezleri, vajina girişinde yer alan bartholin ve skene bezleri gibi pek çok farklı yoldan gerçekleşmektedir. Bu salgılarda eğer hastalık varsa AIDS, Hepatit B veya C gibi bazı virüsler de bulunabilir. Bu nedenle cinsel ilişki sırasında prezervatif ile korunmak oldukça önemlidir.

Fazla vajinal ıslanma (Hiperlubrikasyon) neden olur?

Cinsel ilişki sırasında vajinal ıslanmanın normalden fazla olması sonucu uyarılma ve hazda azalma olabilir. Bunun sebebi enfeksiyonlar, vajinanın genişliği olabileceği gibi bazı kadınlarda vajinal sıvıların fazla olması nedeniyle de olabilir. Hatta vajinadan ilişki sırasında hoşa gitmeyen seslerin duyulmasına neden olabilir. Bu sesler cinsel hazzı olumsuz etkileyebilir. Bu durumda öncelikle nedene yönelik tedavi yapılmalı. Enfeksiyon varsa tedavi edilmelidir. Vajinal genişlik varsa, jinekolojik muayene olup, gerekli olgularda vajinal daraltma yapılmalıdır.

Vajinal kuruluk tedavi edilmezse ne olur?

Vajinal kuruluk sorunu zaman içerisinde cinsel ilişkide ağrı, acı (disparoni sorunu) sonucu cinsellikten iyice soğumaya sebebiyet vermektedir. Bu durum da çiftler arasında sorunlar yaşanmasına ve özgüven kaybına sebep olmaktadır. Bu nedenle vajinal kuruluk sorunu yaşayan kadınların tedavi olmak için mutlaka bir Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanına başvurulmaları ve kendilerine uygun tedavi yöntemi ile tedavi olmaları önerilmektedir.