Gebelikten korunma yöntemleri

Spiral

Spiral küçük, rahim içine yerleştirilen, gebe kalmayı önleyen ve birkaç değişik çeşidi olan bir objedir. Spiral bu işin eğitimini almış, rahim içi yapısı uygun olan kadınlara takılabilir. Etki mekanizması rahim içi yapısını değiştirerek oluşan gebeliğin tutunmasını engellemesi ile olur.

Adet dönemi ya da gebe olunmadığından emin olunan her dönemde takılabilir. Genellikle anesteziye ihtiyaç duyulmaz. Etki süresi 5-10 yıl. Tekrar gebelik istendiğinde çıkarılır ve 1-2 ay içinde spiral öncesi gebe kalma potansiyeli geri döner. Spiral takılma işlemi sonrası antibiyotik kullanılmalı ve nadiren ağrı kesiciye ihtiyaç duyulabilir

Yaygın olarak kullanılan 3 çeşit spiral vardır: Klasik T bakır spiral, Hormonlu spiral ve Gynefix (yeni kaymayan bakır spiral)

Adet dönemi ya da gebe olunmadığından emin olunan her dönemde takılabilir. Genellikle anesteziye ihtiyaç duyulmaz. Etki süresi 5-10 yıl. Tekrar gebelik istendiğinde çıkarılır ve 1-2 ay içinde spiral öncesi gebe kalma potansiyeli geri döner. Spiral takılma işlemi sonrası antibiyotik kullanılmalı ve nadiren ağrı kesiciye ihtiyaç duyulabilir.

Klasik T Spiral: Yaklaşık % 98 koruma sağlar. Adet kanaması süresi ve miktarı artabilir. Adet dönemlerinde adet sancısı (dismenore) artışı olabilir. Etkisi endometrium (rahim içi)  tabakasında bakıra karşı oluşan reaksiyon nedeniyle embryo yerleşimi olmaz.

Hormonlu Spiral: Esas olarak fazla ve uzamış adet kanaması (menometroraji) olan kadınlarda tedavi amaçlı olarak kullanılmaya başlamışsa da korunma yöntemi olarak da %98-99 oranında etkili. Etkisi endometrium tabakasının gelişimini önlemesi ile olur. Oluşan embryonun yerleşimi bozulur. Özellikle kanamdan dolayı anemi (kansızlık) gelişen kadınlarda tercih edilir. Adet kanaması 1-2 gün ve toplam birkaç ped olacak kadar azalır. Ayrıca adet sancılarını da azaltır.

Gynefix (kaymayan spiral): Son yıllarda yeni kullanılmaya başlanan bir alet. Spiral rahim içinde fundus bölgesine tutturulduğu için yerinden kaymıyor. Adet miktarı ve süresi ayrıca adet sancısı ile ilgili herhangi bir değişiklik yapmıyor. %99-99,5 oranında koruma sağlıyor.

İmplant

%98-99 koruma oranı var. Etki süresi 3-5 yıl. İmplant takıldıktan sonra adet düzedninde değişiklikler olabilir. Eğer çok rahtasızlık verirse doğum kontrol hapları ile adet düzenlemesi yapılabilir.

Kolun iç yüzeyine takılan küçük çubuklar şeklindedir. Etkisi yavaş şekilde progesteron hormonu salgılayarak olur. Progesteron nedeniyle ovulasyon (yumurtlama) olmaz. Ayrıca rahim ağzında mukus kalınlaşması sağlayarak spermin rahim içine geçişini zorlaştırır.

İmplant ile gebe kalındığında gebeliğin devamı istenirse implant çıkartılabilir ve gebelik güvenli şekilde devam edebilir.

Hormonal Yöntemler

Kombine Oral Doğum Kontrol Hapları

Adet başında başlanır. 21 günlük bir hafta ara verilen ve 28 gün ara verilmeden kullanılan çeşitleri vardır. Estrogen ve progesteron hormonu içerir. Etki mekanizması ovulasyonu (yumurtlamayı) engelleyerek olur.

İlaç bırakıldıktan sonra ilk birkaç ay içinde gebe kalma olasılığı hap kullanmadan önceki durumunuza döner.

Düzenli kullanıldığında %98-99 korur. En ideal kullanma şekli hergün aynı saatte almak. Eğer sağlıklı ve sigara içmiyorsanız uzun süre hap kullanılabilir.

Hap kullanılmaması gereken durumlar:

• Kalp krizi,
• İnme
• Trombus öyküsü bacak ve akciğerlerde
• Kanama pıhtılaşma bozukluğu
• Sigara içen 35 yaş üstü
• Aşırı obesite
• Migren ya da şiddetli başağrısı

Doğum kontrol hapı kullanmanın avantajları:

• %98-99 etki
• Kullanımı kolay
• Hapı bırakır bırakmaz hamile kalınabilir
• Adet kanamaları ve sancısı daha az
• Over ve endometrial kanser riski %50 daha az
• Bazı haplar akne ve tüylenmeye de iyi gelir

Doğum kontrol hapı kullanmanın dezavantajları:

• Hergün düzenli kullanılmak zorunda
• Nadiren düzensiz kanama yapabilir
• Yüzde lekelenme oluşabilir
• Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz

Son yapılan çalışmalarda hap kullanmak ile kilo alma, başağrısı, meme hassasiyeti, bulantı veya cinsel dürtülerde değişiklik arasında bir ilişki gösterilememiştir.

Doğum kontrol hapının diğer yan etkileri:

Ciddi yan etkiler çok az.

Sigara kullananlarda kalp krizi ve inme riski daha fazla. Sigara kullanılmıyorsa herhangi bir risk artışı yok

Bacaklarda pıhtılaşma ihtimali 10 000 2-6 arası artmakta.

Doğum Kontrol Hapı ve Kanser:

• Meme Kanseri: Meme kanser riskinde çok çok nadir artış (100 000 de 8 den yaklaşık 100 000 de 12 lere) olabilir.
• Servikal Kanser (rahim ağzı kanseri): Hap kullanılsa bile rahim ağzı kanseri testleri yapılmalı. Cinsel birliktelik ve arkadaş sayısı artarsa risk artmış olur.
• Over Kanseri: Over kanseri rski hap kullananlarda %50 daha az görülmekte. Hatta ilaç kullanmayı bıraktıktan sonra bile koruma devam etmekte.
• Endometrial Kanser: Yine aynı şekilde kanser % 50 azalmakta ve koruma ilç sonrası devam etmekte.

Progesteron Hapları:

Sadece progesteron hormonu içeren doğum kontrol hapları. İçinde estrojen hormonu bulunmaz. Servikal mukusta kalınlık artışı nedeniyle sperm geçirgenliği azalır ve yumurta oluşumunu engeller.

Koruma oranı % 92. Ancakçok düzenli kullanılırsa % 99 a kadar etkili olur. Kanama düzeni değişir. % 40 düzenli % 40 düzensiz kanarken % 20 kadında hiç kanama olmayabilir.

Doğurganlık hızı ilacı bırakır bırakmaz eski haline gelir. Sakat bebek sahibi olma riski artmaz.

Bu haplar özelikle emziren kombine hapları kullanamayan kadınlarda tercih edilir.

Meme kanseri olan kadınlar kullanmamalı.

Progesteron hapı kullanmanın avantajları:

• Kullanımı kolay
• Cinsel hayatı etkilemez
• Emzirmeyi etkilemez
• Her yaştaki kadın kullanabilir
• Yan etkisi çok az

Progesteron hapı kullanmanın dezvantajları:

Her gün kullanmak

Adet düzensizliği yapabilmesi

Bu haplar cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumaz. Kanser ile ilgili bir ilişkisi gösterilmedi.

Acil Doğum Kontrol Hapı (Ertesi Gün Hapı):

Korunulmamış cinsel ilişki sonrası başvurulan bir yöntem. Etki mekanizması spermin canlılığı geçene kadar ovulasyonu iptal ederek ya da erteleyerek olur. Ayrıca ovulasyon yeni olmuşsa spermin yumurtayı döllemesini engeller. Eğer ilaç kullanan kadar yumurta döllenmiş ise etki göstermez.

İlişki sonrası ilk 72 saatte kullanılması gerekir. Etkinliği %90-98 arası değişmekte.

Çok nadir yan etkileri var. Nadiren kusma yapabilir. Dış gebelik ihtimalini çok az oranda arttırmakta. Gebe kalınmış ise bebeğee hiçbir zararı olamaz ve düşüğe sebep olmaz.

Aylık İğneler:

Aylık iğneler kombine doğum kontrol haplarının aylık iğne şeklinde yapılan şekilleridir. Etkinliği haplarla aynıdır.

Depo Provera (3 Aylık İğne):

Sadece Progesteron içerir. Her 12 haftada bir yapılır. Etki mekanizması ovulasyonu engelleterek ve endometrium kalınlığını değiştirerek olur. % 97 oranında etkili.

Bazı kadınlarda düzensiz ve uzamış adet kanamalarına sebep olabilir. Kadınların % 70 inde 4. İğneden sonra adet kanaması tamamen kesilebilir. Son ilaç yapıldıktan 3 ay sonrası tekra gebe kalınabilir ancak eski gebe kalma olasılığı 6. ayda normale döner.

Kombine hap kullanamayan kadınlarda da seçenek olabilir. Rahim kanserinde % 80 varan oranda azalma olmakta. Fazla kanaması ve şiddetli adet sancısı olnalarda da seçenek olabilir.

Kullanan kadınlarda kemik sıklığında azalma (osteoporoz) olmakta ancak kullnım bırakılınca kemikler eski haline geri döner.

Bariyer Yöntemleri